ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های پاییزه کلزا (Brassica napus L.) تحت تاثیر کمبود آب در شرایط آب و هوایی آذربایجان شرقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

چکیده

بهمن پاسبان اسلام
دانشیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران
*نویسنده مسئول: b_pasbaneslam@yahoo.com
 
تاریخ دریافت: 28/11/92                                                                                        تاریخ پذیرش: 10/9/93
 
چکیده
     چون در بسیاری از اراضی زراعی اقلیم‌های سرد کشور میزان آب در دسترس تابع بارندگی‌های فصلی است، بنابراین گزینش ژنوتیپ‌هایی که در همه شرایط آبی عملکرد‌های قابل قبولی داشته باشند، از اولویت بیشتری برخوردار می‌باشد. آزمایش با هدف ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های پاییزه کلزا در شرایط کمبود آب طی دوره گل‌دهی و پرشدن دانه در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال زراعی 92-1391 اجرا گردید. آبیاری به‌عنوان فاکتور اصلی در سه سطح: بدون تنش، تنش کمبود آب در مراحل گل‌دهی و پرشدن دانه (کاهش یک مرتبه آبیاری نسبت به شاهد در دوره مذکور) و ژنوتیپ به‌عنوان فاکتور فرعی شامل 18 ژنوتیپ پاییزه کلزا بودند. نتایج نشان دادند که کمبود آب باعث کاهش معنی‌دار ارتفاع بوته گردید. بروز خشکی در مرحله گلدهی باعث کاهش معنی‌دار طول خورجین، تعداد خورجین در بوته و عملکرد دانه گردید. کمبود آب در مرحله گل‌دهی باعث ریزش خورجین‌های تازه تشکیل یافته شده و عملکرد دانه را کاهش داد. بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری از نظر تعداد خورجین در بوته دیده شد و ژنوتیپ‌های Karaj2، HW101، L72، L183، HW113، Karaj3 و L210 بیشترین تعداد خورجین در بوته را کسب کردند. وجود همبستگی مثبت و معنی‌دار بین عملکرد دانه با تعداد خورجین در بوته، ارتفاع بوته و طول خورجین نشان دهنده اهمیت این صفات در تعیین عملکرد دانه کلزای پاییزه است. تجزیه کلاستر بر پایه صفات مورد مطالعه، ژنوتیپ‌ها را در سه گروه قرار داد. L73، L183، L72 و HW101 با قرار گرفتن در یک گروه در مقایسه با سایر ژنوتیپ‌های دو گروه دیگر، همواره تعداد خورجین در بوته و عملکرد دانه بالا‌تری داشته و برای کشت در شرایط کمبود آب و عادی، مناسب‌تر از سایر ژنوتیپ‌‌ها بودند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of yield and Yield components of oilseed rape (Brassica napus L.) fall genotypes under water deficit in East Azerbaijan climate conditions

نویسنده [English]

  • Pasban Eslam
Associate professor in Agricultural and Natural Resources Research Center of East Azerbaijan, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Pasban Eslam 1*
 
1-Associate professor in Agricultural and Natural Resources Research Center of East Azerbaijan, Tabriz, Iran
*Corresponding author: b_pasbaneslam@yahoo.com
 
Received: 2014.02.17                                                                                Accepted: 2014.12.01
 
Abstract
     In order to evaluate seed yield and its components in fall oilseed rape genotypes under water deficit stress during flowering and seed filling stages, a field experiment was conducted as split plot based on a randomized complete block design with three replications in East Azerbaijan Research Center for Agriculture and Natural Resources during growing season of 2012-2013. The experimental factors were irrigation with three levels including: non-stressed and drought stress during flowering and seed filling stages (reducing the irrigation for one time in comparison with control treatment) and 18 fall oilseed rape genotypes. The results indicated that water deficit significantly decreased plant height. Occurring drought at flowering stage, led to significant decrease in pod length, number of pods per plant and seed yield. Water deficit stress during flowering decreased seed yield via aborting of pods. Among studied genotypes, significant differences were seen in number of pods per plant and Karaj2, HW101, L72, L183, HW113, Karaj3 and L210 indicated more amounts of pods number of per plant. There are significant and positive correlations among seed yield with number of pods per plant, plant height and pod length, that they showed the importance of these traits in supporting of seed yield. The cluster analysis divided genotypes into 3 categories based on the studied traits. One group consist of L73, L183, L72 and HW101 genotypes in comparison with 2 other groups, indicated the higher amounts of pods per plant and seed yield. These genotypes were more suitable to cultivation in water deficit and normal conditions than others.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought
  • Oilseed rape
  • Productivity
  • Seed yield